Inleiding

Geachte leden van de raad van Valkenswaard, 

Voor u ligt de Programmabegroting 2026-2029 van de gemeente Valkenswaard. De basis voor de beleidsinhoud van deze begroting is het collegeprogramma 2023-2026. Dit programma is uitgewerkt in de te bereiken doelen, onderverdeeld in de programma's (Wat willen we bereiken). Per programma en programmaonderdeel is aangegeven wat er concreet in 2026 gedaan gaat worden.
In deze begroting worden dus de ambities en financiële consequenties voor 2026 uiteengezet. In juni 2025 heeft uw raad de Nota Kaders 2026-2029 vastgesteld. Dit is de basis geweest bij het opstellen van de begroting die nu voor ligt.  
De begroting 2026-2029 sluit met een meerjarig positief saldo en een gezonde reservepositie. Dit was een van de speerpunten uit het collegeprogramma. Uit de financiële indicatoren blijkt dat de gemeente Valkenswaard voldoet aan alle normen, een mooie basis voor een nieuwe bestuursperiode.
Er zijn in deze bestuursperiode veel  mooie resultaten bereikt voor de inwoners en bezoekers van Valkenswaard, deze zijn verwerkt in een infographic  die gelijktijdig met de begroting wordt aangeboden.

Ravijnjaar en bezuinigingen 

Bij de behandeling van de begroting 2025 was al duidelijk dat er grote financiële uitdagingen lagen. In aanloop naar de Programmabegroting 2026-2029 is er een intensief bezuinigingstraject doorlopen, de resultaten zijn verwerkt in de Nota Kaders. 2026 stond bekend als het ‘Ravijnjaar’; gemeenten zouden minder algemene uitkering van het Rijk krijgen en de tekorten op jeugdzorg zouden niet gecompenseerd worden. Na publicatie van de Meicirculaire 2025 is gebleken dat er toch een grote tegemoetkoming van het Rijk komt ingaande 2026, waardoor nu een structureel sluitende meerjarenbegroting gepresenteerd kan worden. Echter, zonder de gelopen bezuinigingsopgave was het nog niet mogelijk geweest om een sluitende begroting te presenteren.  Uit de bandbreedte blijkt dat de jaarschijven 2028 en 2029 negatiever zijn dan de voorgaande jaren, dat wordt veroorzaakt door de compensatie uitgaven Jeugd en WMO die voor de jaarschijven 2026 en 2027 zijn toegekend. De financiering van jeugd  en WMO blijft een onzekerheid voor het meerjarenperspectief. De komende jaren moet vanuit het Rijk duidelijk worden hoe deze financiering eruit gaat zien en wat de consequenties zijn voor de gemeenten.

Ontwikkelingen in 2026 

In maart 2026 zijn de gemeenteraadsverkiezingen. De Programmabegroting 2026-2029 is de laatste begroting van de huidige bestuursperiode. Om een nieuw te vormen raad en college voldoende financiële ruimte te geven, is de begroting beleidsarm opgesteld. In de huidige begroting worden geen keuzes gemaakt met een dusdanig meerjarig effect.  

Beleidsarm betekent hier echter niet dat het college geen rekening houdt met ontwikkelingen die zich in de toekomst gaan voordoen. Met een aantal ontwikkelingen die in 2026 gaan spelen wordt bewust rekening gehouden, maar een verdere invulling hiervan dient nog uitgewerkt te worden. Zo zijn er ontwikkelingen op het gebied van woningbouw, ontwikkelingen in het Sociaal Domein en ontwikkelingen rondom de Schaalsprong in de regio die meegenomen worden in de begroting. Daarnaast worden alle (bijna) alle lopende projecten afgerond in 2026, waardoor een nieuwe raad hier nieuwe ambities aan kan toevoegen.  

In de voorliggende begroting vindt de afronding plaats van het collegeprogramma 2022-2026. Zoals eerder in de Nota Kaders 2026-2029 aangegeven zal de begroting daarom weinig nieuwe beleidsvoornemens hebben en ligt de focus op afronding van de openstaande punten uit het collegeprogramma.
Daarnaast zijn ontwikkelingen opgenomen die in de periode tussen het opstellen van de Nota kaders en de Programmabegroting inzichtelijk zijn geworden.  Met het vaststellen van de Nota Kaders worden de daarin genoemde beleidsvoornemens niet verder toegelicht. Enkel wanneer hier nog een mutatie op heeft plaatsgevonden, of er een nieuwe ontwikkeling is, zal deze worden toegelicht in het programma. 

Met het vaststellen van de Nota Kaders 2026-2029 zijn ook de financiële uitgangspunten voor het opstellen van de begroting vastgesteld. Aanvullend hierop zijn er in de Programmabegroting een aantal belangrijke financiële effecten verwerkt, ten opzichte van de Nota Kaders:

• Verwerking Meicirculaire 2025
• Definitieve doorrekening personeelsbegroting
• Definitieve doorrekening indexaties en vrijval stelposten
• Doorrekening meerjarige kapitaalslasten

De begroting wordt daarnaast voor een deel in lopende prijzen opgesteld. Bij posten waarbij indexering een belangrijke impact heeft op de meerjarige raming, wordt hier op basis van de indexpercentages een stelpost opgenomen. Hiermee wordt voorkomen dat bij vaste afspraken over indexaties er jaarlijks nog grote mutaties op deze posten moeten plaatsvinden. Dit ziet met name toe op salariskosten, verbonden partijen en de ontwikkelingen bij sociale partners waar contractuele afspraken onder liggen. Deze stelposten worden jaarlijks geactualiseerd op de tot dan toe bekende indexatiecijfers. 

Ten opzichte van de Nota Kaders 2026-2029 zijn er op programmaniveau een aantal onderwerpen en budgetten verschoven. Deze verschuivingen hebben geen invloed op het saldo, maar zijn in de begroting op een correcte wijze verdeeld over de verschillende programma's. Hiermee sluit de opzet van de begroting volledig aan bij de gestelde eisen van de toezichthouder, provincie Noord- Brabant. 

De effecten van de Septembercirculaire 2025, welke na het vaststellen van de Miljoenennota door het Rijk gepubliceerd wordt, zijn niet verwerkt in de begroting. Hierover wordt de raad voor de begrotingsbehandeling geïnformeerd middels een raadsinformatiebrief. 

Voor de indexatie van de baten (ozb en leges) wordt het trendmatige percentage van 1,5% gehanteerd.

In de programmatabellen bij 'Wat mag het kosten' is bij een aantal onderdelen een asterix (*) geplaatst. Dit betekend dat er na de Nota Kaders nog een verschuiving naar een ander programma heeft plaatsgevonden.  

De programmabegroting 2026-2029 is voor alle jaarschijven structureel en reel sluitend, vanuit het oogpunt van de toezichthouder (exclusief incidentele baten en lasten). Vanuit het oogpunt van de bandbreedte is er in 2028 en 2029 een negatief saldo.  Het saldo van de bandbreedte is echter inclusief incidentele baten en lasten. De incidentele lasten kunnen worden opgevangen door inzet van incidentele middelen uit de algemene reserve. Deze dekking wordt begrotingstechnisch nog niet direct verwerkt.

Het saldo van de Algemene Reserve blijft de komende jaren rond de 15 miljoen euro. 

Voor een verdere duiding van de financiële positie en de risico’s verwijzen wij u naar de paragrafen Weerstandsvermogen en risicobeheersing.

De foto's in de online versie van de begroting zijn gemaakt door Jurgen van Hoof en Igor Vermeer.