Inleiding

Voor u ligt de Programmabegroting 2025-2028 van de gemeente Valkenswaard. Basis voor de beleidsinhoud van deze begroting is het door het college en de raad vastgestelde collegeprogramma 2023-2026. Dit collegeprogramma is uitgewerkt in te bereiken doelen, onderverdeeld in programma’s. Hiermee hebben wij de 1e W-vraag (wat willen wij bereiken) gevuld.

Gerubriceerd per programma en per programmaonderdeel hebben wij aangegeven wat wij daarvoor in 2025 gaan doen. Hiermee is de 2e W-vraag (wat gaan wij daar voor doen) beantwoord.

Tot slot is per programma aangegeven wat de hiermee gemoeide budgetten zijn.

Naast het collegeprogramma 2022-2026 is de Nota Kaders 2025 uitgangspunt geweest voor het opstellen van deze begroting 2025-2028. In de Nota Kaders is een overzicht van gewenst nieuw beleid opgenomen. De raad heeft het in de nota kaders 2025-2028 gepresenteerde financiële beeld voor kennisgeving aangenomen en aan het college 2 uitgangspunten meegegeven voor de begroting 2025; er mag geen of zo minimaal mogelijk sprake zijn van lastenverzwaring voor inwoners en ondernemers en bij het opstellen van de meerjarenbegroting 2025-2028 dient inzichtelijk gemaakt te worden welke bezuinigingsmogelijkheden er realistisch gezien mogelijk zijn.  In bijlage 2 van deze begroting zijn deze bezuinigingsmogelijkheden, ook wel financiële ombuigingen, uiteengezet. Deze zien toe op de lokale lasten, de inzet van reserves, een herziening van de investeringsportefeuille een een andere kijk op externe ontwikkelingen, waaronder verbonden partijen en Rijkstaken.

Gemeenten worden geconfronteerd met onzekere en financieel moeilijke tijden; de complexiteit van taken neemt toe en de beschikbare middelen nemen af. Ook externe ontwikkelingen zoals oorlogen, de energiecrisis en cybercriminaliteit hebben een impact op de bedrijfsvoering van de gemeente.  Het is op dit moment niet realistisch om zonder ingrijpende bezuinigingen een meerjarig sluitende begroting te presenteren. In afwijking van voorgaande jaren hebben zowel de provinciale toezichthouder als de VNG richtlijnen geformuleerd voor de gemeenten bij het opstellen van de begroting 2025. De provincie heeft bijvoorbeeld aangegeven dat gemeenten ook incidentele middelen mogen inzetten ter dekking van een structureel begrotingstekort. De VNG adviseert uitdrukkelijk om mogelijke toekomstige bezuinigingen in beeld te brengen, maar ze nog niet te verwerken in de meerjarenraming. De gevolgen van het Hoofdlijnenakkoord zijn ten tijde van het opstellen van de begroting nog niet bekend.

In de voorliggende begroting zijn een aantal financiële quick-wins verwerkt, zoals de middelen voor jeugdzorg en het BTW compensatiefonds. Deze structurele meeropbrengsten mogen in de begroting 2025 opgenomen worden, omdat duidelijk is geworden dat deze middelen richting de gemeente komen.  In het najaar van 2025 starten we met een diepgaandere analyse van de begroting. Zoals gemeld in de nota kaders zijn alleen de autonome ontwikkelingen verwerkt en geen wensen.  Uitzondering hierop zijn: soortenmanagementplan, wijknetwerkers en buurthuis de pionier. Deze wensen zijn wel in de begroting verwerkt. De bandbreedte biedt daar meerjarig op dit moment geen structurele ruimte voor. De wens met betrekking tot de wijknetwerkers is wel verwerkt gezien deze geen invloed heeft op de bandbreedte omdat daar reeds budget voor in de begroting was opgenomen. 

De begroting 2025-2028 voldoet aan de richtlijnen van de Provincie Noord-Brabant

Onze begroting is behoudend opgezet, in die zin dat wij zijn uitgegaan van alle bij ons bekende ontwikkelingen. Daarnaast hebben wij ons gebaseerd op de meicirculaire 2024. 
In de meerjarenraming is gerekend met de volgende percentages voor de indexatie van lasten:

	2025	2026	2027	2028
Loonindex	4,4%	3,8%	4,8%	4,0%
Prijsindex	2,2%	2,2%	2,2%	2,2%

Voor de indexatie van de baten (ozb en leges) wordt het trendmatige percentage van 1,5% gehanteerd.

De programmabegroting 2025-2028 is voor de eerste jaarschijf (2025), materieel sluitend zowel vanuit het oogpunt van de gemeenteraad (inclusief incidentele baten en lasten), als vanuit het oogpunt van de toezichthouder (exclusief incidentele baten en lasten).

De algemene reserve neemt jaarlijks iets af. Het saldo blijft rond de 12 miljoen euro. 

Voor een verdere duiding van de financiële positie en de risico’s verwijzen wij u naar de paragrafen Weerstandsvermogen en risicobeheersing.

bedragen x € 1.000
	2025	2026	2027	2028
Bandbreedte	408	-3.475	-2.427	-3.160
Ontwikkeling algemene reserve	12.950	12.150	11.976	11.802
Bandbreedte exclusief incidentele baten en lasten (toetsingskader provincie)	753	-2.604	-1.351	-2.073

	2025	2026	2027	2028
Bandbreedte NK na verwerking autonome ontwikkelingen	986	-2.799	-2.102	-2.119
Correctie nota kaders	-318	-124	83	76
Bandbreedte NK na verwerking autonome ontwikkelingen inclusief correcties	668	-2.923	-2.019	-2.043
Verwerking meicirculaire (zoals gemeld in RIB 18-06-24)	-218	-734	-878	-1.218
Aanvullende meicirculaire	783	1.612	1.499	1.554
Correctie boeking te alloceren middelen	-180	-184	-184	-184
Stelpost BCF	963	963	963	963
Stelpost jeugd	-	833	720	775
Bandbreedte na verwerking meicirculaire	1.233	-2.045	-1.398	-1.707
Verwerking Berap structureel	-558	-558	-558	-558
Bandbreedte na verwerking Berap structureel	675	-2.603	-1.956	-2.265
Quick-wins	388	388	388	388
Bandbreedte na verwerking quick-wins:	1.063	-2.338	-1.691	-2.000
Recente besluitvorming door college	-232	-266	-266	-266
Verwerkte wensen NK 2025-2028	-50	-90	-90	-90
Overige mutaties (personeel, kapitaallasten, reserves en voorzieningen en financiering)	-373	-781	-380	-804
Bandbreedte na overige mutaties:	408	-3.475	-2.427	-3.160
Totaal saldo incidenteel	345	871	1.076	1.087
Structureel saldo	753	-2.604	-1.351	-2.073
	-	-	-	-
Niet financieel verwerkte ontwikkelingen GRSA2	-460	-365	-365	-365
	-	-	-	-
Structureel saldo	293	-2.969	-1.716	-2.438

De foto's in de online versie van de begroting zijn gemaakt door Jurgen van Hoof en Igor Vermeer.